Van de week zag ik de eerste krokussen… Jippie, de lente komt er aan! En dan krijg ik zin in lichter eten en lekker even detoxen. En volgens mij ben ik niet de enige want detox is populair en dat is maar goed ook want je lijf kan wel een opschoning gebruiken op z’n tijd. Wat me opvalt is dat er steeds meer aandacht lijkt te komen voor ontzuren. Dus even een artikel dat wat minder specifiek over darmklachten gaat deze keer! Ontzuren is een vorm van detoxen. Ik vind het heerlijk, maar wat is het dan en waarom zou je het doen? Ik kan wel 6 goede redenen om te ontzuren verzinnen, maar eerst even wat meer over ontzuren zelf.

Wat is ontzuren?

Ontzuren betekent dat je bewust bezig gaat met het afvoeren van zuren uit je lichaam. Je hebt het dan over je zuur-base balans. De mate van zuurheid van je lichaam noem je je zuurgraad en kan je meten in de vorm van de pH waarde. Hoe lager de pH, hoe zuurder iets is. Je lichaam kent verschillende pH waarden afhankelijk van het orgaan en de functie. De maag is extreem zuur; pH 2 á 3. De zuurgraad van het bloed wordt strak gereguleerd tussen pH 7,35 en 7,45. In de dikke darm is de optimale zuurgraad rond de pH 6,2.

De zuren die je aanmaakt komen van verschillende kanten: aan de ene kant komt het van buitenaf zoals uit het voedsel. Na afbraak van eiwitten en vetten uit de voeding blijven zuren over. Ook alcohol, suiker, medicijnen (vooral NSAID’s zoals ibuprofen!) en milieuverontreiniging werken sterk verzurend. Aan de andere kant ontstaan zuren van binnen uit als normaal afvalproduct van het afsterven van oude cellen. Dat is een constant proces waarbij ook weer nieuwe cellen gemaakt worden. Er zijn factoren die dit proces versnellen en daarmee bijdragen aan verzuring. Hierbij moet je denken aan stress, straling (van je mobieltje, de magnetron etc) en intensieve lichaamsbeweging.

Het lichaam heeft super goede systemen om de zuurgraad constant te houden: een te veel kan worden uitgeplast, uitgezweten en uitgeademd. Voordat dit gebeurt worden de zuren ‘gebufferd’ zoals dat heet, door een base. Een base is een stof die het zuur aan zich kan binden waardoor het geheel neutraal wordt. Dan ben je ook van je zuur af. De belangrijkste base in het lichaam is bicarbonaat.

De mineralen magnesium, calcium en kalium worden ook genoemd in relatie tot verzuring. Deze relatie is meer indirect. Het eten van deze mineralen zorgt voor de aanmaak van basen in het lichaam. Omgekeerd worden deze mineralen ook beïnvloedt door de zuurgraad. Bij een hogere zuurgraad ga je bijvoorbeeld meer calcium uitplassen.

‘Je hoeft alleen maar meer groenten, verse kruiden en fruit te gaan eten.’

Het komt er op neer dat je de balans er in moet zien te houden tussen verzurend en ontzurend. Zoals je ziet, zijn veel van de dingen die verzurend zijn tot op zekere hoogte te beïnvloeden. De voeding is een belangrijk aangrijpingspunt. Als je gezond eet, eet je altijd eiwitten en vetten. Een bepaalde mate van verzuring is dan ook normaal. Je hebt natuurlijk wel invloed op of je veel vet en eiwit eet en hoeveel ontzurende voeding je daar tegenover zet.

Hele goede voedingsbronnen van de genoemde ontzurende mineralen zijn groenten, fruit en kruiden. Je denkt misschien aan zuivel als bron voor calcium, maar zuivel bevat ook verzurende dingen zoals eiwit en vet en fosfaat waardoor zuivel netto meestal verzurend is. Deze balans tussen ontzurende mineralen enerzijds en verzurende stoffen anderzijds wordt uitgedrukt in de PRAL waarde van een voedingsmiddel. PRAL staat voor het Engelse Potential Renal Acid Load, oftewel de zuurlading van het voedingsmiddel voor de nieren. Elk voedingsmiddel heeft een eigen PRAL waarde. Groenten, fruit en kruiden hebben een negatieve PRAL waarde, oftewel zijn ontzurend. De rest heeft een positieve PRAL waarde, oftewel is verzurend. De hiernaast afgebeelde zuur-base voedingswijzer met een overzicht van verschillende voedingsmiddelen en de categorie (zeer basisch tot zwaar verzurend) waarin ze vallen kan je hier als PDF downloaden.

De 6 goede redenen om te ontzuren:

1. Omdat je er een mineralen tekort mee voorkomt of opheft

Verzuren hoort een beetje bij het leven. Zeker boven de 40 raken we steeds meer verzuurd. Alleen verzuren we tegenwoordig wel erg snel! We hebben steeds meer verzurende factoren in ons leven en eten vooral ook te weinig basische voedingsmiddelen a.k.a. groenten, verse kruiden en fruit. Er is de laatste tijd een trend de goede kant op want in vergelijking tot pak ‘em beet 10 jaar geleden wordt er meer groenten en fruit gegeten. Maar we zijn er nog niet. Gemiddeld eten we 143 gram groenten per dag en haalt maar 16% van de Nederlands het om meer dan 200 gram groenten te eten. Vanuit orthomoleculair perspectief begint de aanbevolen hoeveelheid groenten zelfs bij 500 gram per dag! En dit heeft grotendeels met ontzurend tegenwicht te maken. Als je dit niet eet, kan je er vanuit gaan dat je te weinig mineralen binnen krijgt. De verzuring gaat dan harder dan je wellicht zou willen, maar mineralen doen veel meer.

Een mineralentekort is echt niet cool; magnesium heb je nodig voor je spieren, een goed humeur, ontspanning, soepele toiletgang etc etc. Calcium heb je o.a. nodig voor je botten, je spieren en je tanden. Kalium is nodig voor een goede bloeddruk en prikkelgeleiding naar de spieren. Zink is nodig voor gezond haar, sterke nagels en een goed immuunsysteem. Als je gaat ontzuren ga je mineralen aanvoeren en dat levert je dus veel meer op dan alleen een goede zuurgraad!

2. Om chronische klachten aan te pakken of te voorkomen

Op diverse sites komen rijtjes met klachten langs die te maken zouden kunnen hebben met verzuring. Wat je in de literatuur ziet, is dat er op diverse vlakken een relatie met verzuring gezien wordt. Denk aan de bloedvaten, de spieren, de gewrichten, de botten, de insuline gevoeligheid. Er wordt dan doorgaans een vergelijking gemaakt tussen de zuurlading van de voeding en bepaalde parameters die belangrijk zijn voor de gezondheid van een bepaald systeem. Bijvoorbeeld botdichtheid, totale spiermassa ed. De onderzoeken worden zo veel mogelijk gestandaardiseerd, maar een zwak punt blijft dat veel van deze systemen super complex zijn en de zuurbalans niet de enige factor is die meespeelt. Heel interessant zijn onderzoeken naar het effect van actief ontzuren door de voeding aan te passen of bicarbonaat toe te voegen en dan nog eens te meten. Dat soort onderzoeken zijn er helaas nog weinig.

Er zijn dus aanwijzingen uit onderzoek dat verzuring een rol speelt bij gezondheid. Plus we weten dat enzymen erg gevoelig zijn voor de zuurgraad. Bij ALLE omzettingen en processen in ons lichaam zijn enzymen betrokken. Zonder enzymen bestaan we niet. De optimale zuurgraad voor enzymen mikt nogal nauw. Het klinkt daardoor heel aannemelijk dat een goede zuurgraad belangrijk is. Ervaringsverhalen zijn er ook genoeg. Als je bedenkt dat van iedereen boven de 40 al ruim 37% een chronische ziekte heeft en dat percentage oploopt naar 90% (!) tegen de tijd dat we 75 zijn, dan past dat wel bij de met de leeftijd toenemende verzuring.

3. Vanwege de ultra gezonde side effects

Maar waarom mensen zo kunnen opknappen als ze gaan letten op hun zuurgraad is dus vanuit de wetenschap nog niet glashelder. Het kan ook nog te maken hebben met hele andere gezondheidsvoordelen van ontzurend eten; zoals lekker veel zachte vezels en antioxidanten uit groenten, fruit en kruiden.

Vezels zijn goed voor de darmen en de goede darmbacteriën. En een gezonde darm is één van de hoekstenen van goede gezondheid. Ook de lever vindt veel vezels lekker; het helpt met het ontgiften van andere stoffen. Ontzuren is dus eigenlijk een vorm van dubbele detox!

Antioxidanten zijn dé stoffen die schade aan weefsels door verzuring of oxidatieve stress helpen voorkomen. Ze zijn essentieel in het hele proces van celbescherming en celherstel. Bij ziekte is er altijd sprake van een overmaat aan schade dus kan de extra antioxidanten aanvoer zeker ook helpen.

4. Omdat het leuk is om je pH te meten

Het is super simpel om je zuurgraad in check te houden. Dat doe je door de pH van je urine en je speeksel te meten. De pH van je urine moet je dan wel een paar keer per dag meten omdat hij zo kan schommelen. Dat meten is best leuk 🙂 Teststrips om je pH te meten zijn vrij eenvoudig te koop en dan ga je aan de slag: je houdt een teststrip 2 seconden in de urinestraal en dan lees je ‘m af. De kleur geeft aan wat de pH waarde is. Op de verpakking staat altijd een schaal om de kleur mee te vergelijken. Voor je speeksel leg je een teststrip 5 seconden op z’n kop op je tong.

Urinewaarden horen gemiddeld minimaal 6,80 en optimaal 7,40 te zijn. Je urine kan minimaal pH 4,5 hebben: dit is echt super zuur! De urine is na een maaltijd vaak basisch, rond een pH van 8. Dit komt door de grote maagzuurproductie bij het eten. Het bijproduct van maagzuur is namelijk bicarbonaat. Ook de alvleesklier maakt bicarbonaat in reactie op eten. De metingen van de ochtendurine zullen vaak het zuurst zijn, omdat het lichaam tijdens de nacht veel zure afvalstoffen verwerkt. De pH van speeksel is veel constanter. Speekselwaarden dienen gemiddeld minimaal 7,0 en optimaal op 7,35 te zijn.

5. Omdat het een zachte manier is van detoxen

De horrorverhalen over vreselijke ontgiftingsverschijnselen kennen we allemaal wel; knallende hoofdpijn, misselijk etc. Het lijkt wel alsof we denken dat dat er allemaal bij hoort, maar ik heb daar andere ideeën over. Als je ziek wordt van het ontgiften, dan kan je de afvalstoffen niet meer afvoeren. Dat is waardoor je klachten krijgt en het betekent dat je te hard gaat! Vasten kan hartstikke zinvol zijn voor je gezondheid, mits je het goed aanpakt. Maar wat heeft het voor zin om 1 weekje te sappen o.i.d. als je de overige 51 weken per jaar jezelf verzuurt?

Bij ontzuren speelt dit allemaal niet. Het is een zachte, rustige manier om de zuren te verwijderen en stiekem allerlei andere goede dingen voor je lijf te doen. Je bent er niet in een weekje mee klaar, maar omdat de manieren om het te doen niet heel drastisch zijn en er altijd wel een manier is die je eenvoudig in je dagelijkse routine kan toevoegen, is dat prima. Bovendien, elk klein stapje dat je doet is een stap de goede kant op. Je introduceert met ontzuren een duurzaam nieuw en gezond leefpatroon om tegenwicht te bieden tegen alle verzurende elementen van ‘normaal’ leven.

6. Omdat het super simpel is

Je hoeft alleen maar meer groenten, verse kruiden en fruit te gaan eten! Easy peasy. Streef naar 500 gram groenten per dag en 2 stuks fruit met zo veel mogelijk verse kruiden. Dat redden de meeste mensen best als ze ook bij de lunch groenten gaan eten.

Ok, het helpt absoluut ook om verzurende dingen als suiker, alcohol en overdadig veel vet en eiwitrijk voedsel te mijden of te verminderen. En om je stress te reduceren… Maar zelfs als je dat lastig vindt of een keer een feestje hebt, zijn er dingen die je kan doen om tegenwicht te bieden.

Er zijn namelijk best veel ontzurende dingen die je eenvoudig kan toevoegen aan je dagelijkse routine:

• Je kunt basisch water gaan drinken. Hiermee bedoel ik druppels die je aan gewoon kraanwater toevoegt waardoor het water basisch wordt. Dit is de meest eenvoudige manier van basisch water maken. Het basische water ontzuurt de maag lichtjes en geeft als reactie nieuwe aanmaak van maagzuur. Het bijproduct van de maagzuur aanmaak is bicarbonaat, de grote ontzuurder. Zelfs als je een zwakke maag hebt of maagzuurremmers gebruikt, kan je hiermee aan de slag.
• Je kunt bicarbonaat extra gaan nemen. De vorm waarin je dat doet is dan nog wel even een puntje. Vroeger adviseerde ik wel een klein beetje natriumbicarbonaat in een groot glas water nemen. Dat doe ik eigenlijk niet meer omdat je daarmee best wat zout binnen krijgt en zwakke magen er niet altijd goed op reageren. Gelukkig is er een betere strategie! Er zijn namelijk speciale bicarbonaat tabletten met een maagsap resistente coating. De bicarbonaat komt pas ná de maag vrij en wordt daar opgenomen. In deze tabletten wordt de bicarbonaat gekoppeld aan natrium, calcium of magnesium. Je krijgt dus gelijk ook basische mineralen binnen. Qua prijs maakt het niet uit. Voor ontzuren zijn ze alle 3 prima. Je kan kiezen voor de calciumvariant als je geen zuivel eet bijvoorbeeld of de magnesiumvariant als je een druk leven hebt, weinig groene bladgroenten eet of spierkramp hebt.
• Je kunt ook een mineralencomplex gaan slikken: magnesium, zink, calcium, selenium, kalium en nog veel meer, allemaal in één supplement.
• Je kunt een ‘groen poeder’ gaan nemen: dat is een mengsel van tarwegras en/of gerstegras met fruit en groenten en vaak ook spirulina en chlorella. Ultra basisch, volgeladen met antioxidanten én gelijk extra ondersteuning voor de ontgifting van zware metalen.
• Er is ontzurende thee van heel veel verschillende kruiden die de nieren helpen met zuren afvoeren.

En je kunt het ook allemaal doen. Het enige waar je op moet letten is dat je niet té basisch wordt. Dat gebeurt niet snel, maar het kan echt gebeuren en dat is ook niet goed. Hou je pH dus goed in de gaten en maak het niet te bont!

30 dagen zuur-base kuur

Als je begint zou ik, naast het eten van ruimschoots groenten en 2 stuks fruit en veel kruiden, kiezen voor één van de 2 bovenste; dus basische druppels of bicarbonaat tabletten, gecombineerd met een mineralencomplex en thee. Dan ben je echt actief aan het ontzuren. Doe dit minstens 30 dagen. Hou daarna vast aan je goede eetpatroon! Als het echt niet lukt met de groenten, overweeg dan een groene poeder als compensatie.

Voor een compleet pakket, bestaande uit bicarbonaat tabletten, een mineralen complex, ontzurende thee en een kuurprogramma van 30 dagen kan je ook hier eens kijken: Zuur-base Kuur: 30 daagse kuur voor een gezond zuur base evenwicht. Vergeet niet om de pH test strips er los bij te bestellen. Om je te helpen de resultaten van je kuur bij te houden heb ik deze pH grafiek voor je gemaakt.

Succes! Susanne

Bronnen:

1. Martin, F.H. en Bartholomew, E.F. (2017) Anatomie en fysiologie, een inleiding (6e editie). Amsterdam, Nederland: Pearson Benelux.
2. Whitney, E., Rolfes, S.R. (2016) Understandig nutrition (14e editie). Stamford, USA: Cengage Learning.
3. Whang, S. (2012) Jonger door ontzuren (1^e editie). Miami FL, USA: JSP Publishing.
4. de Jonge, E., Koromani, F., Hofman, A., Uitterlinden, A. G., Franco, O. H., Rivadeneira, F., & Kiefte-de Jong, J. C. (2017). Dietary acid load, trabecular bone integrity, and mineral density in an ageing population: the Rotterdam study. Osteoporosis international : a journal established as result of cooperation between the European Foundation for Osteoporosis and the National Osteoporosis Foundation of the USA, 28(8), 2357–2365. https://doi.org/10.1007/s00198-017-4037-9
5. Osuna-Padilla, I.A., Leal-Escobar, G., Garza-García, C.A., Rodríguez-Castellanos, F.E. Dietary Acid Load: mechanisms and evidence of its health repercussions. 2019 Jul-Aug;39(4):343-354. English, Spanish. doi: 10.1016/j.nefro.2018.10.005. Epub 2019 Feb 5. PMID: 30737117.
6. Baranauskas, M., Jablonskienė, V., Abaravičius, J.A., Samsonienė, L., Stukas, R. Dietary Acid-Base Balance in High-Performance Athletes. Int J Environ Res Public Health. 2020 Jul 24;17(15):5332. doi: 10.3390/ijerph17155332. PMID: 32722186; PMCID: PMC7432059.
7. Dehghan P, Abbasalizad Farhangi M. Dietary acid load, blood pressure, fasting blood sugar and biomarkers of insulin resistance among adults: Findings from an updated systematic review and meta-analysis. Int J Clin Pract. 2020 Apr;74(4):e13471. doi: 10.1111/ijcp.13471. Epub 2020 Jan 7. PMID: 31884719.
8. Remer, T. Influence of nutrition on acid-base balance – metabolic aspects. Eur J Nutr 40, 214–220 (2001). https://doi.org/10.1007/s394-001-8348-1
9. https://www.wateetnederland.nl/resultaten/voedingsmiddelen/richtlijnen/groente-en-fruit. Geraadpleegd op 10-02-2021.